Ca dao tục ngữ là một phần không thể thiếu trong văn hóa dân gian Việt Nam, phản ánh sự sâu sắc và trí tuệ của ông cha ta. Trong bài viết này, chúng tôi giới thiệu 1000 câu ca dao tục ngữ tiêu biểu, giúp bạn khám phá những giá trị văn hóa và bài học cuộc sống quý giá từ những câu nói truyền thống. Đây là cơ hội để hiểu rõ hơn về trí thức và cảm xúc của người Việt qua các thế hệ.
Thành ngữ, tục ngữ hay nhất
- Ác giả ác báo: Người làm điều ác sẽ nhận hậu quả xấu.
- Ác nhân tự hữu ác nhân ma: Người xấu tự thu hút những điều xấu.
- Ách giữa đàng, mang qua cổ: Cảm giác bị cản trở giữa đường, có thể là khó khăn hoặc trở ngại.
- Ăn quả nhớ kẻ trồng cây: Khi hưởng lợi từ ai đó, nên nhớ ơn và biết ơn người đã giúp đỡ.
- Ăn cây nào rào cây nấy: Khi nhận sự giúp đỡ từ ai, hãy biết ơn và hỗ trợ lại.
- Ăn cháo đá bát: Không biết ơn những gì đã nhận được, ăn cháo mà lại đá bát.
- Ăn vóc học hay: Ăn uống đầy đủ và học hành chăm chỉ là cách để phát triển tốt.
- Ai chết trước thì được mồ mả: Người nào chết trước sẽ được an nghỉ trước.
- Ai giàu ba họ, ai khó ba đời: Sự giàu có thường không kéo dài lâu, cũng như sự khó khăn không kéo dài mãi.
- Ai làm dữ nấy lo: Người nào làm việc xấu thì tự mình phải lo lắng về hậu quả.
- Ái nhân như kỷ: Yêu người thì yêu một cách chân thành và tận tâm.
- Ai thương tìm tới, ai ghét lánh thân: Người yêu quý sẽ tìm đến, người ghét sẽ tránh xa.
- Ai vác dùi đục đi hỏi vợ: Ai mang tính cách không tốt thì khó tìm được vợ tốt.
- An bộ khả dĩ đương xa: An cư là để sẵn sàng cho việc xa.
- An cư lự nguy: Sống yên ổn để chuẩn bị cho những khó khăn.
- Anh em ai đầy nồi nấy: Anh em mỗi người đều có trách nhiệm và tự lo cho bản thân.
- Anh em chém nhau bằng sống, không ai chém nhau bằng lưỡi: Anh em dù có xung đột cũng không nên dùng lời lẽ cay nghiệt.
- Anh em gạo, đạo ngãi tiền: Anh em giống như gạo và đạo lý thì giống như tiền bạc.
- Anh em hạt máu sẻ đôi: Anh em có mối quan hệ rất gần gũi, như hạt máu chia sẻ.
- Anh em khinh trước, làng nước khinh sau: Anh em nếu không tôn trọng nhau thì cả cộng đồng cũng sẽ không tôn trọng.
- Anh em như chân tay: Anh em có mối quan hệ gần gũi và hỗ trợ lẫn nhau.
- Anh em trong nhà, đóng cửa bảo nhau: Trong gia đình, cần giữ bí mật và hỗ trợ lẫn nhau.
- Anh em xem mặt cho vay: Cần cân nhắc khi cho vay tiền cho anh em.
- Anh ngủ, em thức, em chực, anh đi nằm: Anh em có sự phân công trách nhiệm rõ ràng.
- Áo mặc sao qua khỏi đầu: Điều kiện và tình trạng của áo (hoặc hoàn cảnh) quyết định liệu có thể vượt qua được hay không.
- Áo năng may năng mới, người năng tới năng thường: Áo được may nhiều thì mới đẹp, người đến nhiều thì quen thuộc.
- Ao sâu tốt cá: Ao sâu thì có cá lớn và tốt.
- Ao sâu tốt cá, nước cả cá to: Ao sâu và nước sạch giúp cá phát triển tốt.
- Ẵm con chồng hơn bồng cháu ngoại: Đôi khi, việc chăm sóc cho con ruột còn quan trọng hơn việc chăm sóc cho cháu ngoại.
- Ăn bát cơm dẻo, nhớ nẻo đường đi: Nhớ ơn những người đã giúp đỡ khi nhận được sự giúp đỡ.
- Ăn bụi tre, dè bụi hóp: Đôi khi, sự nhút nhát hoặc e ngại có thể gây khó khăn.
- Ăn cây nào rào cây ấy: Nhận sự giúp đỡ từ ai thì nên biết ơn và hỗ trợ lại.
- Ăn cây táo rào cây xoan đào: Hành động của mình đối với những người đã giúp đỡ cũng cần phải phù hợp.
- Ăn chẳng có, khó đến mình: Không nên quá phụ thuộc vào sự giúp đỡ của người khác.
- Ăn chọn nơi, chơi chọn bạn: Cần chọn lựa nơi và bạn bè cẩn thận.
- Ăn chưa no, lo chưa tới: Khi chưa đủ no, đừng lo lắng về những điều khác.
- Ăn có bữa lo không có bữa: Cuộc sống không luôn luôn ổn định và có những lúc khó khăn.
- Ăn có nhai, nói có nghĩ: Cần suy nghĩ cẩn thận trước khi nói và hành động.
- Ăn có nơi, làm có chỗ: Đặt sự nỗ lực vào đúng nơi và đúng cách.
- Ăn cỗ đi trước, lội nước đi sau: Hãy làm việc theo thứ tự hợp lý, trước tiên là ăn uống, sau đó là giải quyết công việc.
- Ăn cơm chúa, múa tối ngày: Cần làm việc chăm chỉ để thành công.
- Ăn cơm có canh, tu hành có vãi: Trong cuộc sống cần có sự kết hợp giữa sự nỗ lực và sự nghỉ ngơi.
- Ăn cơm mắm thấm về lâu: Đôi khi, những điều đơn giản và khiêm tốn lại có giá trị lâu dài.
- Ăn cơm mới, nhắc chuyện cũ: Đừng quên những điều quan trọng trong quá khứ.
- Ăn cơm nhà thổi tù và hàng tổng: Sống trong hoàn cảnh của mình và không nên so sánh với người khác.
- Ăn cơm nhà vác ngà: Cần biết tự lo cho bản thân và gia đình.
- Ăn cơm với cáy thì ngáy o o, ăn cơm thịt bò thì lo ngay ngáy: Những điều không tốt có thể khiến cuộc sống khó khăn hơn.
- Ăn của chồng thì ngon, ăn của con thì nhục: Cần tự lập và không dựa vào người khác.
- Ăn hết nhiều, ở hết bao nhiêu: Tiêu tốn nhiều thì cần quản lý cẩn thận.
- Ăn ít ngon nhiều: Ăn ít nhưng vẫn cảm thấy ngon.
- Ăn không lo của kho cũng hết: Nếu không quản lý chi tiêu, tài sản cũng sẽ hết.
- Ăn không rau như đau không thuốc: Cần có sự chăm sóc và điều chỉnh đúng đắn.
- Ăn kỹ no lâu, cày sâu tốt lúa: Ăn uống đầy đủ và chăm chỉ làm việc sẽ đạt được kết quả tốt.
- Ăn làm sóng, nói làm gió: Hành động quan trọng hơn lời nói.
- Ăn lắm thì hết miếng ngon, nói lắm thì hết lời khôn hóa rồ: Lời nói nhiều có thể làm mất đi sự khôn ngoan.
- Ăn lấy chắc, mặc lấy bền: Chọn lựa thực phẩm và quần áo bền bỉ để đảm bảo sự ổn định.
- Ăn lấy đời, chơi lấy thời: Cần cân nhắc giữa công việc và giải trí.
- Ăn lấy vị không ai lấy bị mà đong: Nên chọn những gì có giá trị thực sự, không chỉ là hình thức.
- Ăn lúc đói, nói lúc say: Cần điều chỉnh hành vi theo hoàn cảnh.
- Ăn mày đánh đổ cầu ao: Những hành động bạo lực có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.
- Ăn mày nơi cả thế, làm rể nơi nhiều con: Phải chịu đựng và thích nghi với hoàn cảnh.
- Ăn mật giả gừng: Những điều tốt đẹp có thể không luôn là thật.
- Ăn một bát, nói một lời: Một hành động nhỏ cũng có thể ảnh hưởng đến lời nói.
- Ăn một miếng, tiếng một đời: Hành động và quyết định nhỏ cũng có thể để lại ảnh hưởng lâu dài.
- Ăn nể ngồi không, non đồng cũng lở: Cần phải làm việc chăm chỉ, không nên chỉ dựa vào sự nể trọng.
- Ăn ngay nói thật, mọi tật mọi lành: Thành thật trong hành động và lời nói giúp tránh được nhiều vấn đề.
- Ăn nhạt mới biết thương đến mèo: Chỉ khi trải qua sự thiếu thốn mới biết quý trọng điều mình có.
- Ăn như thuyền chở mã, làm như ả chơi giăng: Cần phải có sự chăm sóc và quản lý đúng cách.
- Ăn no sinh sự: Khi thỏa mãn, có thể dễ gây ra sự việc không cần thiết.
- Ăn nồi bảy thì ra, ăn nồi ba thì mất: Nên ăn uống vừa phải để tránh mất mát.
- Ăn ở trần, mần mặc áo: Khi không có điều kiện, phải tự làm mọi việc để bảo vệ mình.
- Ăn quả nhớ kẻ trồng cây: Khi hưởng lợi từ sự giúp đỡ của người khác, cần biết ơn và nhớ đến người đã giúp.
- Ăn quen, nhịn không quen: Khi đã quen với điều gì đó, khó có thể từ bỏ hoặc thay đổi thói quen đó.
Thành ngữ, tục ngữ ý nghĩa nhất
- Bà chúa đứt tay bằng ăn mày sổ ruột: Sự đau khổ của người giàu cũng chẳng kém gì người nghèo.
- Ba keo thì mèo mở mắt: Khi có nhiều lần, người khác sẽ phát hiện ra.
- Bà khoe con bà tốt, đến tháng mười một bà biết con bà: Mới đầu không thể đánh giá hết được, phải chờ lâu mới rõ.
- Ba mươi được ăn, mồng một tìm đến: Có lúc khó khăn, có lúc dễ dàng, phải kiên nhẫn.
- Ba người đánh một, không chột cũng què: Ba người hợp sức đánh một thì rất nguy hiểm cho người bị đánh.
- Bà phải có ông, chồng phải có vợ: Mỗi người đều có sự hỗ trợ cần thiết từ người khác.
- Bà con xa không bằng láng giềng gần: Láng giềng gần có thể giúp đỡ nhiều hơn bà con xa.
- Ba tháng biết lẫy, bảy tháng biết bò, chín tháng lò dò chạy đi: Sự phát triển và học hỏi của trẻ cần thời gian.
- Ba tháng trông cây không bằng một ngày trông quả: Thời gian chăm sóc lâu dài không bằng sự thành quả trực tiếp.
- Bách nhân bách khẩu: Mỗi người có ý kiến và quan điểm riêng.
- Bán anh em xa, mua láng giềng gần: Thà duy trì quan hệ tốt với hàng xóm gần hơn là xa lạ.
- Bán chỗ nằm mua chỗ ngồi: Đánh đổi vị trí để có được lợi ích tốt hơn.
- Bán gia tài mua danh phận: Hy sinh tài sản để có được danh tiếng.
- Bán hàng nói thách, làm khách trả rẻ: Khi mua bán, người bán thường đưa giá cao hơn thực tế.
- Bát còn có lúc xô xát huống chi vợ chồng: Mối quan hệ vợ chồng có thể gặp xung đột như mọi quan hệ khác.
- Bát nước giải bằng vại thuốc: Một phương pháp chữa trị đơn giản không đủ để giải quyết vấn đề lớn.
- Bảy mươi chưa què, chớ khoe rằng tốt: Đừng khoe khoang quá sớm khi chưa đạt được thành tựu vững chắc.
- Bắc cầu mà noi, ai bắc cầu mà lội: Những điều người khác làm thì mình cũng có thể làm.
- Bắng nhắng như nhặng vào chuồng tiêu: Làm ồn ào và không có ích.
- Bắt chấy cho mẹ chồng, thấy bồ nông dưới biển: Phải làm những việc không liên quan để giúp đỡ người khác.
- Bất học vô thuật: Không học hỏi thì không có khả năng làm việc.
- Bầu dục chẳng đến bàn thứ tám, cám nhỏ chẳng đến miệng lợn sề: Những thứ không quan trọng không thể thay thế thứ quan trọng.
- Bầu dục chấm nước cáy: Làm việc quá nhiều sẽ không có kết quả tốt.
- Bẻ hành bẻ tỏi: Làm việc gì đó một cách vội vã và không có kết quả tốt.
- Bé thì con mẹ con cha, lớn thì con vua con chúa: Khi còn nhỏ thì phải dựa vào cha mẹ, khi lớn lên sẽ tự lập.
- Bé thì nhờ mẹ nhờ cha, lớn lên nhờ vợ, về già nhờ con: Phụ thuộc vào người khác trong mọi giai đoạn của cuộc đời.
- Biết sự đời, mười đời chẳng khó: Khi đã hiểu biết về cuộc sống, mọi khó khăn đều trở nên dễ dàng.
- Biết thì thưa thốt, không biết thì dựa cột mà nghe: Biết thì nên nói, không biết thì nên lắng nghe.
- Biết tội đâu mà tránh, biết phúc đâu mà tìm: Không biết rõ điều gì, khó tránh được tội lỗi hoặc tìm được phúc lợi.
- Bình phong cẩn ốc xà cừ, vợ hư rầy vợ đừng từ mẹ cha: Phải xem xét lại và xử lý vấn đề gia đình một cách cẩn thận.
- Bóc ngắn cắn dài: Sử dụng tài nguyên một cách tiết kiệm và khôn ngoan.
- Bói ra ma, quét nhà ra rác: Những điều khó khăn thường bộc lộ ra khi tìm hiểu kỹ.
- Bói rẻ còn hơn ngồi không: Đầu tư vào việc dự đoán hoặc dự kiến thay vì không làm gì.
- Bố chồng là ông lợn bạch, mẹ chồng là đách lợn lang: Mối quan hệ gia đình có thể rất phức tạp và không dễ dàng.
- Bốc mả kiêng ngày trùng tang, trồng khoai lang kiêng ngày gió bấc: Phải cẩn thận và chọn ngày lành tháng tốt cho các công việc quan trọng.
- Bồi ở lở đi: Hãy chăm sóc tốt cho những gì bạn đang có.
- Bốn chín chưa qua, năm ba đã tới: Đừng quá lo lắng về những khó khăn chưa xảy ra.
- Bới bèo ra bọ: Tìm kiếm những điều không cần thiết và bỏ qua những vấn đề quan trọng.
- Bới lông tìm vết: Tìm kiếm lỗi lầm hoặc điều không hoàn hảo.
- Bụng làm dạ chịu: Phải chịu đựng khó khăn vì nhu cầu của bản thân.
- Bụng trâu làm sao bụng bò làm vậy: Người giàu không thể hiểu được hoàn cảnh của người nghèo.
- Buộc cổ mèo, treo cổ chó: Phải xử lý các vấn đề một cách công bằng và hợp lý.
- Buôn chung với đức ông: Kinh doanh cùng với người có phẩm đức tốt.
- Buôn tàu buôn bè không bằng ăn dè hà tiện: Kinh doanh lớn không bằng tiết kiệm và chi tiêu hợp lý.
- Buôn tàu buôn vã chẳng đã hà tiện: Kinh doanh không có hiệu quả, chi tiêu tiết kiệm vẫn tốt hơn.
- Bụt nhà không thiêng, đi cầu Thích Ca ngoài đường: Không nên dựa vào sự giúp đỡ của những người gần gũi mà không giúp đỡ chính mình.
- Bút sa, gà chết: Nói ra một điều có thể dẫn đến những hệ quả nghiêm trọng.
Ca dao, tục ngữ ấn tượng
- Có công mài sắt có ngày nên kim: Nếu kiên trì, chăm chỉ thì cuối cùng sẽ đạt được kết quả.
- Có cứng mới đứng đầu gió: Chỉ khi có sức mạnh hoặc bản lĩnh thì mới có thể chống chọi với khó khăn.
- Có dốt mới có khôn: Những người thiếu hiểu biết sẽ học hỏi và trưởng thành qua kinh nghiệm.
- Có gan ăn cắp, có gan chịu đòn: Làm điều sai trái thì phải sẵn sàng chịu hậu quả.
- Có hay không mùa đông mới biết: Phải trải qua thử thách mới biết được khả năng và bản chất thật sự.
- Có hoa sói, tình phụ hoa ngâu: Có thể có những mối quan hệ lừa dối, phản bội như tình yêu không chân thành.
- Có mình thì phải giữ: Phải giữ gìn và bảo vệ bản thân.
- Có nuôi con mới biết lòng cha mẹ: Chỉ khi làm cha mẹ mới hiểu được tình cảm và sự hy sinh của cha mẹ mình.
- Có phúc đẻ con hay lội, có tội đẻ con hay trèo: Phúc đức của gia đình ảnh hưởng đến việc sinh con và cuộc sống của con cái.
- Có phúc lấy được dâu hiền, vô duyên lấy phải dâu dại: Có được vợ hiền lành là phúc đức, ngược lại thì là điều không may.
- Có tật giật mình, có tình kinh trong bụng: Người có tật sẽ thường cảm thấy không yên ổn, không an tâm.
- Có thờ có thiêng, có kiêng có lành: Khi tôn trọng và làm đúng quy tắc, bạn sẽ gặp may mắn và tránh được rủi ro.
- Có thực mới vực được đạo: Có sự đầu tư và chăm sóc thì mới có thể duy trì và phát triển.
- Có tiền mua tiên cũng được: Tiền có thể giải quyết nhiều vấn đề và giúp đạt được nhiều thứ.
- Có tiếng không có miếng: Có danh tiếng nhưng không có thực chất.
- Có vay có trả, mới thỏa lòng nhau: Khi vay mượn, cần phải hoàn trả để duy trì mối quan hệ tốt.
- Con ai cha mẹ ấy: Mỗi đứa trẻ là trách nhiệm của cha mẹ.
- Con ai người ấy xót: Cha mẹ sẽ cảm thấy thương xót và lo lắng cho con cái của mình.
- Con ấp vú mẹ: Trẻ em cần sự chăm sóc và nuôi dưỡng từ mẹ.
- Con biết ngồi, mẹ rời tay: Khi con cái đã lớn, cha mẹ cần phải dần lùi lại và để con tự lập.
- Con biết nói, mẹ hói đầu: Khi con cái phát triển, cha mẹ cũng già đi.
- Con cái khôn ngoan vẻ vang cha mẹ: Con cái thông minh và giỏi giang sẽ làm cho cha mẹ tự hào.
- Còn cha ăn cơm với cá: Có cha mẹ còn chăm sóc cho con cái.
- Con chẳng chê cha mẹ khó, chó chẳng chê chủ nhà nghèo: Con cái và chó đều không kêu ca về điều kiện khó khăn của cha mẹ hoặc chủ.
- Con có cha như nhà có nóc, con không cha như nòng nọc đứt đuôi: Có cha là có sự bảo vệ và hỗ trợ, không có cha thì cuộc sống gặp nhiều khó khăn.
- Con có khóc, mẹ mới cho bú: Con cái cần thể hiện sự cần thiết để được chăm sóc từ cha mẹ.
- Con có mẹ như măng ấp bẹ: Có mẹ như sự hỗ trợ và bảo vệ trong những giai đoạn đầu đời.
- Con dại cái mang: Con cái không biết và cần sự chăm sóc của cha mẹ.
- Con dâu mới về đan bồ chịu chửi: Con dâu mới vào gia đình thường phải chịu sự châm chọc và thử thách từ gia đình chồng.
- Con dòng thì bỏ xuống đất, con vật thì cất lên sàn: Con cái có giá trị và phẩm chất tốt sẽ được đối xử tốt hơn.
- Con đẹn con sài, chớ hoài bỏ đi: Cần giữ gìn và chăm sóc những điều quan trọng, không nên bỏ đi.
- Con đóng khố, bố cởi truồng: Cha mẹ và con cái có thể có những điều kiện khác nhau về cuộc sống.
- Còn gà trống, gà mái thì còn gà giò: Sự tiếp tục của cuộc sống và các thế hệ.
- Con gái giống cha giàu ba đụn: Con gái có thể thừa hưởng những phẩm chất tốt từ cha.
- Con gái là cái bòn: Những người có thể là nguồn hỗ trợ và giúp đỡ cho gia đình.
- Con gái mười bảy chớ ngủ với cha, con trai mười ba đừng nằm với mẹ: Quy tắc về sự gần gũi và quan hệ trong gia đình.
- Con gái mười bảy, bẻ gãy sừng trâu: Con gái đã trưởng thành có thể làm nhiều việc và có ảnh hưởng lớn.
- Con giàu một bó, con khó một nén: Sự khác biệt trong điều kiện và cuộc sống của con cái.
- Con giun xéo lắm cũng quằn: Người yếu đuối vẫn có thể phản ứng và chống trả khi bị áp bức.
- Con giữ cha, gà giữ ổ: Con cái giữ gìn và chăm sóc cha mẹ như gà giữ tổ.
- Con học, thóc vay: Việc học tập và tích lũy kiến thức là rất quan trọng.
- Con hơn cha là nhà có phúc: Khi con cái vượt trội hơn cha mẹ, đó là điều hạnh phúc.
- Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà: Sự giáo dục và ảnh hưởng của bà mẹ đối với con cái và cháu chắt.
- Con khó có lòng: Con cái gặp khó khăn nhưng vẫn giữ được lòng kiên trì và sức mạnh.
- Con khôn nở mặt mẹ cha: Con cái thông minh và giỏi giang làm cho cha mẹ tự hào.
- Con không cha thì con trễ, cây không rễ thì cây hư: Không có sự hỗ trợ từ cha mẹ, con cái sẽ gặp khó khăn, giống như cây không có rễ không thể phát triển.
- Con lên ba mới ra lòng mẹ: Khi con cái trưởng thành mới hiểu hết sự hy sinh và tình cảm của mẹ.
- Con lên ba, mẹ sa xương sườn: Sự chăm sóc của mẹ đối với con cái là một công việc vất vả và đòi hỏi sự hy sinh.
- Con lở ghẻ, mẹ hắc lào: Những vấn đề sức khỏe của con cái cũng ảnh hưởng đến cha mẹ.
- Con mắt là mặt đồng cân: Đôi mắt của con cái có thể phản ánh rõ nét các vấn đề và cảm xúc.
- Con mẹ đẻ con con: Mối quan hệ giữa mẹ và con cái là rất chặt chẽ và quan trọng.
- Con mẹ, mẹ xót, xót gì con dâu: Mẹ sẽ thương xót con cái hơn là con dâu.
- Con người ỉa đầu đường thì thối, con mình ỉa đầu gối thì thơm: Mọi người thường thấy việc của con cái của mình là tốt đẹp hơn.
- Con nhà tông chẳng giống lông cũng giống cánh: Con cái thường kế thừa những đặc điểm của gia đình, dù không phải là giống hoàn toàn.
- Còn nước, còn tát: Dù có khó khăn, nếu còn cơ hội thì hãy tiếp tục cố gắng.
- Con sâu bỏ rầu nồi canh: Những vấn đề nhỏ có thể ảnh hưởng lớn đến sự thành công chung.
- Con thì mạ, cá thì nước: Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái giống như mối quan hệ giữa cá và nước.
- Con trâu là đầu cơ nghiệp: Con trâu là tài sản quý giá và quan trọng trong nền nông nghiệp.
- Con voi, voi dấu, con châu chấu, châu chấu yêu: Tình yêu và sự quan tâm đến những điều mình thích.
- Con vua tốt, vua dấu, con tôi xấu tôi yêu: Dù con cái có thế nào, cha mẹ vẫn yêu thương chúng.
- Cõng rắn cắn gà nhà: Những hành động xấu có thể ảnh hưởng đến gia đình và cuộc sống của mình.
Khám phá 1000 câu ca dao tục ngữ mang đến cái nhìn sâu sắc về văn hóa và tri thức dân gian Việt Nam. Những câu nói này không chỉ là di sản quý báu mà còn là nguồn cảm hứng và bài học cho cuộc sống hiện đại. Mong rằng bài viết này đã giúp bạn nhận ra giá trị của những câu ca dao tục ngữ và thêm yêu quý bản sắc văn hóa dân tộc.